Drzewa i krzewy w pasie drogowym stanowią integralny składnik pasa drogowego. Zgodnie z art. 4 pkt 22 ustawy o drogach publicznych zieleń przydrożna to roślinność umieszczona w pasie drogowym, mająca na celu w szczególności ochronę użytkowników drogi przed oślepianiem przez pojazdy nadjeżdżające z kierunku przeciwnego, ochronę drogi przed zawiewaniem i zaśnieżaniem, ochronę przyległego terenu przed nadmiernym hałasem, zanieczyszczaniem powietrza, wody i gleby. Do zadań zarządcy drogi, wg art. 20 pkt 16 udp, należy utrzymywanie zieleni przydrożnej, w tym sadzenie i usuwanie drzew oraz krzewów.
Regulacje w zakresie utrzymania, wycinania drzew i krzewów, zasad wycinania drzew oraz organów wydających zezwolenia zawarte są w ustawie z 16.04.2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2015 r. poz. 1651, ze zm.). Zgodnie z art. 83 uop ustawa ustanawia regułę w zakresie obowiązkowej reglamentacji usuwania drzew i krzewów z terenu nieruchomości. Jest to przejaw generalnej zasady ochrony przyrody i środowiska mającej oparcie w przepisach Konstytucji w art. 74. Ustawa o op w art. 5 pkt 26a i 26b uznaje, że drzewo to wieloletnia roślina o zdrewniałym jednym pędzie głównym (pniu) albo zdrewniałych kilku pędach głównych i gałęziach tworzących koronę w jakimkolwiek okresie rozwoju rośliny. Krzew to wieloletnia roślina rozgałęziająca się na wiele równorzędnych zdrewniałych pędów, nietworząca pnia ani korony, niebędąca pnączem. W świetle regulacji uop drzewem jest obiekt przyrodniczy bez względu na swoją żywotność i dlatego zezwolenia potrzebować będą również drzewa obumarłe lub nie rokujące na przeżycie (są jednak zwolnione z opłat).
Drzewa krzewy w pasie drogi publicznej na terenie zabudowy wchodzą w skład terenów zieleni. Drzewa poza terenami zieleni stanowią zadrzewienia (art. 5 pkt 21 i pkt 27 u op). Drzewa na terenach zieleni podlegają szczególnej ochronie. W przypadku konieczności poniesienia opłat za usunięcie drzewa, ulega ona podwyższeniu o 100%. Na terenach zieleni będą też wymagane zezwolenia na usunięcie drzew owocowych.
Drzewa lub krzewy usuwane są na wniosek posiadacza nieruchomości, w szczególności będącego właścicielem. W przypadku dróg publicznych kwestia własności dróg i pasa drogowego wynika z art. 2a udp. Drogi krajowe stanowią własność Skarbu Państwa, który jest reprezentowany przez zarządcę drogi - Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad. Organ ten wykonuje uprawnienia właścicielskie w imieniu Skarbu Państwa. Tym samym ma prawo występować jako wnioskodawca, samodzielnie o wydanie zezwoleń na usunięcie drzew i krzewów. Drzewa są bowiem częściami składowymi nieruchomości w rozumieniu kc. GDDKiA będzie przysługiwał status strony w postępowaniu administracyjnym. W przypadku gdy drzewo rośnie po granicy stronami co do zasady będą współwłaściciele (współposiadacze) nieruchomości sąsiednich. Zgodnie z art. 154 kc domniemywa się, że m.in. drzewa i krzewy rosnące na granicy służą do wspólnego użytku sąsiadów.
Zezwolenia na usunięcie drzew wydaje wójt (burmistrz prezydent miasta). W przypadku drzew rosnących na nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków zezwolenia wydaje wojewódzki konserwator zabytków. Zezwolenie na usunięcie drzewa w pasie drogowym drogi publicznej, z wyłączeniem obcych gatunków topoli, wydaje się po uzgodnieniu z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska. Do uzgodnienia stosuje się przepisy art. 106 kpa z uwzględnieniem przepisów ustawy o ochronie przyrody. Postanowienie rdoś jest wiążące dla organu ochrony przyrody. Organ właściwy do wydania zezwolenia, niezwłocznie przekazuje do uzgodnienia projekt zezwolenia wraz z aktami sprawy, w tym dokumentację fotograficzną drzewa lub krzewu. W razie potrzeby przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego regionalny dyrektor ochrony środowiska zawiadamia o jego wszczęciu. Niewyrażenie stanowiska w terminie 30 dni, a w przypadku przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego - 60 dni, od dnia otrzymania projektu zezwolenia, przez organ, do którego zwrócono się o zajęcie stanowiska, uznaje się za uzgodnienie zezwolenia. Należy przyjąć, iż terminy 30 i 60 dni są terminami materialnymi i nie mogą zostać przedłużone. Wprowadzenie przez ustawodawcę terminu 30-dniowego i 60 - dniowego ma wpływać na przyspieszenie procedur związanych z inwestycjami drogowymi, na które duża część pieniędzy pozyskiwana jest ze środków unijnych. Ma to zapobiegać utracie tych środków (por. wyrok WSA w Warszawie z 13.12.2013 r. IVSA/Wa 2083/13).
Ustawa o op w art. 83-90 nie zawiera katalogu okoliczności uzasadniających usunięcie drzew lub krzewów ani katalogu wyłączeń. Można przyjąć iż katalog sytuacji w których może być niszczona roślinność wskazany w art. 125 uop odnosi się także do usuwania drzew. Z przepisu tego wynika, iż przyczynami niszczenia roślin mogą być: realizacja zadań uzasadnionych potrzebami ochrony przyrody, prowadzenie badań naukowych lub edukacja, racjonalna gospodarka, amatorski połów ryb, zbiór na własne potrzeby, prowadzenie akcji ratowniczej, bezpieczeństwo powszechne, bezpieczeństwo sanitarne i weterynaryjne, ochrona życia i zdrowia ludzi, zapobieganie skutkom klęski żywiołowej lub ich usuwanie.
r.pr. Dariusz Matuk
Komentarze